Gordion’dan Frig kraliyet mobilyaları

Prof. Dr. Rodney S. Young idaresinde, Pensilvanya Üniversitesi tarafından 1956 ile 1959 yılları ortasında, Frigya’daki Gordion yerleşiminde yapılan arkeolojik çalışmalar sonucunda yaklaşık elli modül ender ahşap mobilya ve yetmişin üzerinde ahşap nesnenin kalıntıları bulundu. Bu eserler üç erken tarihli tümülüsten, Tümülüs MM, Tümülüs P ve Tümülüs W ve kale höyüğündeki görkemli bir bina olan Megaron 3’ten ele geçti. Bu harikulâde koleksiyonun onarım ve konservasyonu tamamlanıp, çizimleri yapılıp, bir kısmı Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenirken öbür bir kısmı da müzenin depolarında korunuyor. Bu çalışmalar Pensilvanya Üniversitesi Müzesi himayesinde ‘Gordion Mobilya Projesi’ kapsamında gerçekleştirildi.

TÜMÜLÜS MM

Gordion’daki en büyük tümülüs olan Tümülüs MM (Büyük Tümülüs), 1957 yılında kazıldı. Devasa toprak yığını bir Frig hükümdarının ahşap mezar odasını örter. Gömü eşyaları ortasında on beş modül uygun durumda ahşap mobilya kalıntısının yanı sıra bronz fibulalar, bronz ve deri kemerler, çanak çömlekler ve bronz kaplar yer alır. Bu kapların içlerinde yiyecek ve içecek kalıntıları da korunmuş halde bulundu.

Tepsi biçimli üst kısımları olan dokuz adet üç ayaklı masa mezarın tabanına çökmüştü. Mezar odasının doğu duvarına yaslanmış,Young’ın bir hükümdarın oturduğu tahtın arkalıkları olabileceğini düşündüğü, iki adet kakmalı “paravan” vardı. Odanın kuzey duvarı önünde ise, Young’ın bir “yatak” olarak tanımladığı, üstünde meyyitin kemikleri ve kemikleri destekleyen dokumacılık kesimlerinin olduğu, bozulmuş ahşap kesimler yer alıyordu.

MÖ 8’inci yüzyılın ortalarına tarihlenen Tümülüs MM, Gordion’daki en büyük tümülüs olduğundan, ‘Midas Tümülüsü/Midas Mound’ manasına gelen ‘MM’ ismini aldı lakin Young daha sonra bu mezarın Midas’tan daha çok babasının mezarı olduğuna inanmaya başladı. Her iki durumda da içindekiler ister selefinin mezarına ister kendi mezarına yerleştirilmiş olsun, Kral Midas ile ilişkilendirilir.

BEZEMESİZ SADE MASALAR

Ahşap masalardan sekiz tanesi ihtimamlı ve kaliteli yapılmış lakin süslemesizdir. Bu sade masaların ayakları şimşir ağacının kavisli kısımlarından oyularak yapılmıştı ve masa tablalarının birden fazla ceviz ağacındandı. Ayaklar, masa tablasının alt tarafından aşağı gerçek uzanan yakalara sığan ayakların üst kısmındaki zıvanalar vasıtasıyla, her biri masanın üst kısmına tutturulmuştur. Bronz kaseler masaların üzerine yerleştirilmişti ve masa çöktüğü için onlar da yere düşmüştü.

KAKMALI MASA

Dokuzuncu masa da yere çöktüğü için kırk altı farklı modüle ayrılmış ve değişik, hayalci bir formda oyularak kakma tekniği ile işlenmiştir. Çerçeve, ayaklar ve takviyeler şimşir ağacından, kakma işi ardıç ağacından ve masa tablası ceviz ağacından yapılmıştır. Young buna ‘Pagoda Masası’ ismini verdi ve masayı garip ve istikrarsız gösteren birinci tasvirini yayınladı. Uzun yıllar süren çalışmalardan sonra, kakmalı masayı bir çizimde tekrar yapıp yanlışsız bir halde gösterebilmeyi başardım.

Masanın üçayağı, altta stilize aslan pençesine ve oymalı üst kısma sahiptir. Sade masalarda olduğu üzere, ayaklar masa tablasına, tablanın altından uzanan yakalar vasıtasıyla tutturulmuştur. Ahşap dübeller, ayakları birbirlerine ve kare çerçeveye bağlar. Çerçeve, ayaklardan yükselen oyma payandalarla aşağıdan desteklenmiştir. Ön ayak takviyesi, altta ön ayağın içine yerleştirilmiş ve iki ön köşeye kadar yükselmiştir. Bu, kare çerçevenin üç ayaktan yükselen payandalarla desteklenmesini sağlar.

Çerçevenin kare panelleri, kakma tekniği ile çeşitli motiflerle bezenmiştir. Her panelden üste gerçek uzanan, dört köşede kulp biçimini alan kakmalı bir dikme vardır. Kakmalı masa, yemek sırasında konuklara yiyecek ve içecek taşımak için kullanılan portatif bir ziyafet masasıdır. Yeni çizim, antik çağlardan kalan hiçbir şeye benzemeyen, labirentler ve kollayıcı semboller içeren kakma desenlere sahip harika bir mobilya kesimini ortaya çıkarmıştır.

1957’deki hafriyattan sonra kakmalı masa, ahşabı tesirli bir formda sağlamlaştırmayan lakin yüzeyde toz ve kiri çeken bir balmumu katmanı bırakan bir parafin çözeltisiyle süreçten geçirildi. Masa, 1982–1983 yıllarında Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi konservatörlerinin yardımıyla grubumuz tarafından tekrar ayağa kaldırıldı. Şimşir ağacından olan modüller, bir polivinil bütiral reçine olan Butvar B-98 çözeltisiyle sağlamlaştırıldı. Masanın ceviz ağacından olan tablası önemli biçimde bozulmuştu ve farklı bir muhafaza yolu gerektiriyordu. Tüm bu kullanılan onarım ve konservasyon tekniklerine dair detaylar, proje yayınlarında ayrıntılı bir halde anlatılır. Kakmalı masa, konservasyonunun akabinde pleksiglas üzerine monte edildi ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Frig seksiyonunda sergileniyor.

KAKMALI SERVİS MASALARI

Young’ın iki ‘paravanı’ aslında, mezarın yakınında on tane bulunan küçük bronz kazanların konulduğu, ön yüzeyi kakmalı ve üst kısmı açık servis masalarıydı. Masalar birbirlerine çok benziyordu ve bir çift olarak yapıldığı açıktı. Bunların birinci başta ‘taht arkalıkları’ olarak yorumlanmasının nedeni Herodot’un, Kral Midas’ın Delphi’deki Apollon Tapınağı’na adadığı tahtından kelam eden ünlü pasajından kaynaklandı. Midas’ın tahtı hiçbir vakit bulunamadı ve formu gizemini koruyor fakat pahalı ağaçlardan yapılmış ve Tümülüs MM ahşap masa ve servis masalarında olduğu üzere kakmalı olması olasıdır. Her iki masa da ele geçtiğinde yeterli korunmuş durumdaydı ve çizimlerde tekrar yapılabildi.

Servis masalarının ön yüzü, binlerce küçük ardıç kesimiyle kakmalı ve şimşir ağacından yapılmış olup, düz yüzeyli masa yüzüne kavisli ceviz ağacından ayaklar yerleştirilmiştir. Bu ayaklar stilize edilmiş aslan pençesine sahiptir ve yükseltilmiş, dairesel kenarlıklı, büyük bir rozet madalyonunu desteklemek için üst hakikat yükselir. Her madalyonun doruğunda kakmalı bir yarım daire ya da ay hali bulunur. Merkezi rozet kompleksi, kakma eşkenar dörtgen ve üçgenlerden oluşan bir ızgara içine yerleştirilmiş, kakma kare dizaynlardan oluşan bir desenle çevrelenmişti. Bu kare dizaynlar özel bir cins dönme simetrisine sahiptir ve altta yatan deseni gizlemek için döndürülüp çevrilerek bir cins bulmaca oluşturulmuştu. Servis masalarının üst modülleri, iki kısa yan modül ve uzun bir art modül ile çevrili olup, yüzeyde üç adet halka halinde açıklığa sahipti, alttan bir art ayak ve çapraz payandalarla desteklenmişti.

Araştırmalar, dini sembolizmin masaların dekorasyonuna dahil edildiğini gösterir. Büyük rozet madalyonlar Frigya tanrıçası Matar’ı (Kybele) temsil eder, tıpkı rozet ya da yıldızların antik Yakın Doğu’nun öbür yerlerindeki tanrıçaları sembolize ettiği gibi… Stilize aslan pençeli iki kavisli ayak da tanrıçaya eşlik eden aslanları temsil eder.

Bu durum, Matar’ın bir niş içinde ayakta dururken her iki yanında aslanlarla göründüğü Arslan Kaya anıtıgibi Frigya yaylalarındaki birkaç kaya anıtıyla karşılaştırılarak açıklanmaya çalışıldı. Tanrıçanın başındaki başlık, masalarda merkezi madalyonun üzerindeki yarım ay ile sembolize edilirdi. Masaların üzerindeki rozet komplekslerini çevreleyen kakma desenler, kaya anıtlarının ön yüzeyini kaplayan ve niş içindeki tanrıçayı çevreleyen kabartma olarak oyulmuş geometrik desenli alanları hatırlatır.

Bu karşılaştırma, Tümülüs MM servis masalarının Tanrıça Matar’a ilişkin portatif tapınakları, cenaze merasiminde kullanılan kült mobilya kesimleri olduğunu düşündürür. Tahliller, iki masanın üzerindeki kakma desenlerin, Frigya tanrıçası tarafından denetlenen ziraî yılın ekinokslarla bölünen iki yarısına işaret etmiş olabileceğini gösterir.

Kakmalı masada olduğu üzere servis masaları da projemiz tarafından korunarak sergilenmek üzere tekrar ayağa kaldırıldı. Masa üzere servis masaları da hafriyat sonrasında bir parafin çözeltisiyle süreçten geçirildi, bu da modüllerin eğrilmesine, büzülmesine ve yüzeyde koyu bir mum katmanı kalmasına neden oldu. 1983 yılında Butvar B-98 solüsyonu ile ahşabı vakum altında sağlamlaştırdık. Süreçten sonra ahşabın rengi daha açık hale geldi ve şimşir ile ardıç kakması ortasındaki kontrastın büyük kısmı yine kazanıldı. Servis masaları, konservasyonlarının akabinde pleksiglas üzerine monte edildi. Şu anda Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergileniyor. Bu çalışmanın her evresinde müzenin yetenekli çalışanı bize yardımcı oldu.

KRALIN CENAZE MERASİMİ İÇİN MOBİLYALAR

Ahşap mezar odasının kuzeydoğu köşesinde iki tabure ve bir sandalyeye ilişkin kesimler ile kuzey duvarı boyunca, Young’ın dört direkli bir yatak olduğunu düşündüğü, parçalanmış ahşap üzerinde yatan hükümdarın kalıntıları bulundu. 1981 yılında Gordion’da yaptığım araştırmalar, bulduğum kalıntıların bir ‘yatağa’ ilişkin olmadığını, devasa büyüklükteki bir sedir kütüğünden yapılmış, uçlarından dışarı gerçek uzanan çıkıntıları olan, üstü açık bir kütük tabuta ilişkin olduğunu gösterdi. Dört çam köşe bloğu tabutun gövdesini sabitlemiş ve tabutun yanlarına raylar yerleştirilmişti.

Tabutla bağlantılı dokumacılık eserleri ortasında kök boya ile boyanmış kırmızımsı-mor renkli bir şiltenin yanı sıra mineral goetit ile kaplanmış liflerden yapılmış, altın renkli dokuma kumaş modülleri da bulunmaktaydı.

Mezar odasında bulunan tabutun modülleri orjinal yerlerine yerleştirilmemişti. Birleştirilmiş tabut kesimlere ayrılmış ve gömülmek üzere modül kesim mezar odasının yerine yerleştirilmişti. Bu da tabut düzeneğinin birinci olarak tümülüsün dışında kurulduğunu ve hükümdarın devlet merasimiyle defnedildiği bir cenaze merasiminin olduğuna dair bir ispat oldu.

Odanın içindeki buluntular, cenaze merasiminin bir ziyafet ile gerçekleştiğini ve mobilyaların hükümdarla birlikte gömüldüğünü gösterir. Çanak çömlekler ve bronz kaplar içinde korunmuş olan yiyecek ve içecek kalıntılarının tahlilleri ziyafet menüsü hakkında bilgi edinmemizi sağladı. Bronz kaseler, situlalar ve küçük kazanlar üzüm şarabı, arpa birası ve bal liköründen oluşan karışık bir fermente içecek içermekteydi. Kurumuş yiyecek kalıntıları ise koyun ya da keçi etinden yapılmış baharatlı bir yahniydi. Cenaze merasimi, hükümdarın onuruna verilen ritüel ziyafete katılan konukları gösteren bir tabloda tekrar canlandırılabilir. Mezardaki mobilyalar burada cenaze merasimi bağlamında gösterilmiştir.

TÜMÜLÜS P

Tümülüs MM’in bitişiğinde, büyük bir tümülüs olan Tümülüs P, 1956 yılında kazıldı. Tümülüs, MÖ 8’inci yüzyılın birinci yarısına tarihlenen, içinde küçük bir çocuğun gömüldüğü ahşap bir mezar odasını örtmekteydi. Gömü eşyaları ortasında, birçok mezarın çatısı çöktüğü için ezilmiş olan, pişmiş toprak çanak çömlek ve cam kaplar, çok sayıda bronz ve seçkin ahşap nesnelerden oluşan geniş bir koleksiyon yer almaktaydı.

En az yirmi bir kesim kaliteli mobilyanın ve kırk dokuz ahşap eşyanın kalıntıları, bağlı oldukları çatı kirişlerine yahut döşeme tahtalarına nazaran kaydedildi. Buna nazaran bir mezar planı oluşturuldu lakin daha sonra kimi ahşap buluntuların yerleştirilmesinde kusur olduğu anlaşıldı. Çocuğun kalıntıları, Young’ın yatak olduğunu düşündüğü alandan çıkarılan 5 dişten oluşuyordu. Bu mobilya modülü nitekim de bir yataktı ve elbet Young’ın sonraki yıl kazılan Tümülüs MM tabutunu yanlış yorumlamasına neden oldu.

SERVİS MASASI VE ÜÇAYAKLI TEPSİLİ MASA

Mezarın güneybatı köşesinde, sarkan kirişler tarafından korunan kakmalı bir servis masasının kalıntıları bulundu. Tümülüs MM’deki servis masaları üzere, Tümülüs P’deki masanın da bir vakitler bronz kapların konulduğu dairesel boşlukları olan bir üst kesimi vardı. Bu boşlukların içine oturtulmuş iki küçük bronz kazan mezarın yakınlarında bulundu. Servis masası, şimşir ağacından yapılmış ve masanın ön yüzü, ardıç ve porsuk ağacından geometrik desenlerle işlenmişti.

Servis masasının ahşabı, tekrar tıpkı süreçler uygulanarak sağlamlaştırıldı fakat sergilenmek üzere monte edilemeyecek kadar kırılgan oldukları için depoya kaldırıldı. Ahşabın konservasyonundan sonra, ön yüzü yeni bir çizimle, gerçek bir biçimde tekrar yapılandırılabildi.

Kakma desenleri, Tümülüs MM servis masalarındaki desenlerden biraz farklı olsa da bezeme elemanlarının merkezi gruplaması birebirdir. Tümülüs P servis masasının ön yüzünü büyük bir rozet madalyonu kaplar. Rozet, stilize aslan ayakları tarafından desteklenmekte ve Tümülüs MM masalarında olduğu üzere üzerine ihtimamlı stilize edilmiş bir başlık yerleştirilmişti. Tümülüs P servis masasının da Tanrıça Matar’ın tapınağını çağrıştıran bir kült mobilyası olduğu açıktır.

Masanın şimşir ağacından yapılmış art ayağı geriye gerçek kıvrılmış ve stilize edilmiş bir aslan pençesiyle bitiyordu. Mezar planındaki bir yanılgı nedeniyle, art ayağın yakınında dairesel bir ahşap halka bulunduğu düşünüldü. Bu da bacağın olmayacak bir formda yorumlanmasına yol açtı, halka ayağın altına takılarak bacağı istikrarsız ve masa için çok uzun hale getirdi. Araştırmalarımız bu halkanın aslında mezarın kuzeyinde bulunan farklı bir mobilya modülü olan üçayaklı tepsili masanın bir modülü olduğunu gösterdi.

Tamamen şimşir ağacından yapılmış olan üçayaklı tepsili masanın, kenardan kenara birleştirilmiş tahtalardan yapılmış, tepsi biçiminde masif bir tablası ve aslan pençeleriyle biten üç adet kavisli ayağı vardı. Her bir ayağın doruğunda, bir tanesi ezkaza Tümülüs P servis masasına tahsis edilmiş olan, büyük bir ahşap halka bulunuyordu. Üçayaklı tepsili masa, yapıştırılmış doğramaların bir şaheseriydi ve mezardaki en etkileyici buluntulardan biriydi. Masanın ahşap kesimleri sağlamlaştırılarak onarıldı ve müzedeki depoya yerleştirildi.

KAKMALI TABURE

Servis masasının yanında, kesimlere ayrılmış, oymalı, kakmalı bir taburenin kalıntıları bulundu. Taburenin üst kısmı, uçları üst kalkık yedi ahşap çıtadan yapılmış ve uç uca birbirine eklenmişti. Taburenin ön ve art yüzleri de tekrar ahşap çıtalar kullanılarak yapılmış, geometrik desenler oyulmuş, kakma süslemeler yapılmış ve ön tarafta bronz küçük çiviler, raptiyeler kullanılmıştı. Tabure, başlangıçta anlaşılamayan dahiyane bir dizayna sahipti. Ahşabın konservasyonu yapıldıktan sonra, tabure çizimlerde yine yapılabildi ve müzede sergilenmek üzere pleksiglas üzerine monte edildi.

Yeni çizimlerde de görüldüğü üzere, taburenin tasarımı Tümülüs MM’deki kakma masaya referansla yorumlanabilir. Taburenin her bir yüzünde, iki ayak merkeze ve yanlara yanlışsız kıvrılır, ortada kakma bir bantla birleşir ve altta stilize pençelerle sonlanır. Bu pençelerin her birinden, taburenin üst kısmını köşelerde desteklemek için dikey bir payanda yükselir. Bir öteki payanda, merkezde yere oturan stilize bir pençeden üst yanlışsız kıvrılır. Bunlar, Tümülüs MM kakmalı masası üzere bir masanın üç ayağı ile çerçeveyi destekleyen payandalarını temsil eder.

Böyle üç boyutlu bir masa, kakmalı taburenin iki yüzü için iki boyuta indirgenmişti. Zeki zanaatkar daha sonra bir adım daha ileri gitmiş ve renkli ahşaplar kullanarak üç boyut izlenimini ortadan kaldırmıştı. Taburenin yüzleri şimşir ve porsuk ağaçlarından dönüşümlü olarak çıtalardan yapılmış, böylelikle asıl gaye gizlenmiş ve masa renkli bir dizi şerite indirgenmişti.

TABURE AYAKLARI, YATAK, MOZAİK MASA VE BAŞKA MOBİLYA PARÇALARI

Tümülüs P’de kakmalı taburenin yanı sıra bir oymalı tabure, iki ayak taburesi ve yükseklikleri 13 cm ile 50 cm ortasında değişen altı yahut daha fazla dört ayaklı tabure bulundu. Bu taburelerden dördünün şimşir ağacından oyulmuş ayakları vardı ve bunlar, oturma yerini oluşturmak için kordonla gerilmiş gergilerle birleştirilmişti. Misal ayak ve ayak modülleri, mezarın kuzeybatısındaki başka birçok kesim ile birlikte Tümülüs P yatağıyla da bağlantılıdır. Yatak, platformun kenarlarını oluşturan raylarla birbirine bağlanan, şimşir ağacından kakma bir başucuna ve oyma bir ayakucuna sahipti. Yatakla irtibatlı olarak burada mezarın genç sakinine ilişkin kalıntılar bulundu.

Yatağın doğusunda, üçayaklı tepsili masanın yanında, alışılmadık çeşitte büyük bir masanın kalıntıları vardı. Bu masa, bloklu kakma karelerinden ötürü ‘Mozaik Masa’ ismini aldı. Masa, 1991-1992 yıllarında konservasyona alındı ve daha sonra uzun yıllar boyunca araştırılmaya devam edildi. Masa tablası, yedi adet şimşir ağacından levhadan yapılmış, kenardan kenara birleştirilmiş ve porsuk ağacı ile kareler ve haçlardan oluşan bir desenle kakma tekniği ile işlenmişti. Tablanın kenarları bir tepsi oluşturacak biçimde üst kalkık değildi ve üçayağı kısa ve kare kesitliydi. Bu, Gordion’daki öbür masalar üzere taşınabilir bir ziyafet masası değildi: Yerden 25 cm’den daha az yükseklikte duran büyük, düz, kakmalı bir panoydu. 2008 yılında masanın yapısı anlaşıldıktan sonra çizimleri yapıldı ve kesimler müzede saklanmak üzere özel etafoam takviyesine yerleştirildi.

Ayrıca Tümülüs P’de, Tümülüs MM’dekine misal iki adet, üçayaklı ziyafet masası ve şimşir ağacından küçük bir sandalye ya da taht bulundu. Çok sayıda hassas, kırılgan ahşap modülünden oluşan sandalyenin tek modül bir arkalığı ve iki yan kesimi, dışarı ve üst yanlışsız sallanan kolları, tahtadan bir oturağı ve bronz kaplamalı dört ayağı vardı. Çocuk sandalyesi, 1989 yılından itibaren konservasyona alındı ve 2008 yılında depoya yerleştirildi. Muhtemelen bu küçük sandalyeyi kullanan mezar sakini, antik Yakın Doğu’da hükümdarlara has bir özellik olan ahşap şemsiyesinin kalıntılarından da anlaşılacağı üzere, genç bir prens idi.

TÜMÜLÜS W

1959’da kazılan Tümülüs W, Gordion’daki üç büyük tümülüsten en erken tarihli olanıdır ve MÖ 9 ve 8’inci yüzyılın başlarına tarihlenir. Tümülüs P’de olduğu
gibi, ahşap mezar odasının çatısı çökmüş ve içindeki mezar eşyaları ezilmişti. Bunlar ortasında bronz ve pişmiş toprak çanak çömleklerin yanı sıra şimşir ağacından bir servis masasının kırılmış modülleri ve birkaç ahşap tabak kesimleri da bulundu. Tümülüs W tabakları, bir torna tezgahında yapılmıştı ve kesin olarak tarihlenen arkeolojik bağlamda bulunan en erken torna tezgahında yapılan nesneler olduğu bilinir. Servis masası hafriyat grubu tarafından bulunduğunda çok makus korunmuş durumdaydı.

Servis masanın ön yüzünün sırf üst kısmı, ön yüze ilişkin iki aslan pençesi kesimi günümüze ulaştı; bu da bu pençelerle sonlanan iki kavisli ayağın varlığına işaret eder. Rozet madalyonuna dair rastgele bir delil bulunamamış olsa da bezeme sistemi Tümülüs P ve Tümülüs MM’dekilere benziyor olmalı lakin Tümülüs W servis masasının ön yüzü, kakma işçiliğinde olmayıp, kafes işiyle oyulmuş ve bronz raptiyelerle süslenmişti. Masanın kalıntıları muhafaza altına alındı ve daha sonra çizilebildi. Çizimin üzerine yerleştirilen pleksiglas bir levhadan muhafaza altlığı oluşturuldu. Buna monte edilen kesimler yeniden müzede sergileniyor.

MEGARON 3

Gordion kale höyüğü üzerindeki büyük ve etkileyici bir yapı olan Megaron 3, Young ve grubu tarafından 1957, 1959 ve 1961 dönemlerinde ortaya çıkarıldı. Yapı, erken Frig kentini saran yangında yok olmuştu. Yeni hafriyat ve araştırmalar, kaledeki tahrip katmanının tarihini yaklaşık MÖ 800’lere çekti. Yanmış enkaz yığınları, mobilyalara ilişkin bir dizi karbonlaşmış ahşap ve öbür nesne kalıntılarını ortaya çıkardı. Bunlar ortasında bronz raptiyeler ve başka bronz mobilya aksesuarlarının yanı sıra Tümülüs P’deki mozaik masa stilinde porsuk ağacı kakmalı şimşir ağacından bir masa tablasının modülleri da bulunuyor.

Bronz mobilya aksesuarların yakınında, geyikli paneller, balık yiyen bir griffon ve at sırtında bir savaşçı da dahil olmak üzere konsantrik kareler ve figürlü sahnelerle oyulmuş on üç büyüleyici fildişi süs plakası bulundu. Bunlar Frig üslubundadır ve Gordion’daki boyalı çanak çömlekler üzerindeki figürlerin yanı sıra Tümülüs P’deki bir küme küçük ahşap hayvan heykelciğini hatırlatır. Megaron 3’teki kıymetli buluntular, bir erken Frig sarayından ele geçen lüks mobilyalardan geriye kalan tek kalıntılardır.

Gordion’da gün yüzüne çıkarılan hükümdarı ahşap eserler, günümüze kadar ulaşmalarını, Gordion’un kazıcılarına, buluntuların konservasyon ve onarımını yapan konservatörlere, ahşap eserler üzerinde çalışan bilim beşerlerine, sanatkarlara ve arkeologların titiz çalışmalarına borçludur. Araştırmalar, ahşap tipleri ve ahşap patolojisi çalışması, ahşap sürece tekniklerinin incelenmesi ve mobilyalarla bağlı dokumaların tahlilini de içerir. Yapıtların fotoğraflanması ve çizilmesi için birçok sanatçı istihdam edildi. Bu, birleşen modüllerin bulunmasını ve modüller halindeki buluntuların kağıt üzerinde tekrar yapılmasını sağladı. Mobilyaların sergilenmek üzere montajı sırasında, imal teknikleri hakkında çok şey öğrenildi. Çalışmalar, takımımız tarafından, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndeki konservatörler ve arkeologlarla birlikte yürütüldü. Gordion Mobilyaları Projesi’ni finanse eden kurumların cömertliğine ve burada anlatılan kıssaya katkıda bulunan tüm iştirakçilere teşekkür ederim.

*Bard Graduate Center, New York Pennsylvania Üniversitesi Arkeoloji ve Antropoloji Müzesi, Philadelphia, Prof. Dr.

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et